I. COVID-19

Inleiding

Het afgelopen jaar stond voor een belangrijk deel in het teken van COVID-19. In deze paragraaf komen de gevolgen van deze pandemie voor onze gemeente aan de orde. Als onderbouwing voor deze paragraaf hebben we een COVID-19 Impactanalyse 2020 opgesteld. Hierin hebben wij aangegeven welke meer en minder uitgaven, meer en minder inkomsten er zijn en de compensatie die wij van het Rijk hiervoor hebben gekregen.

De gevolgen van COVID-19

In het voorjaar van 2020 werden we geconfronteerd met de wereldwijde COVID-19 pandemie. Deze crisis heeft nog steeds een grote impact op het dagelijks leven van mensen en organisaties. Zo ook voor onze gemeente. In maart 2020 schaalden de Veiligheidsregio’s op naar GRIP 4. De crisisbeheersing werd daarna regionaal aangestuurd via een speciaal crisisteam (Regionaal Beleidsteam) onder leiding van de voorzitter van de veiligheidsregio. Vanuit de veiligheidsregio’s werd nauw samengewerkt met het rijk dat de aanpak voor zorg en maatregelen landelijk coördineerde. De burgemeester woonde als voorzitter van de Veiligheidsregio Zeeland wekelijks het Veiligheidsberaad bij, bestaande uit de voorzitters van de 25 Veiligheidsregio’s in Nederland. In dit overleg werd vaak met leden van kabinet overlegd over nieuwe of aangepaste maatregelen.

Diverse medewerkers hadden een rol in de regionale bestrijding van de crisis. Zij werkten samen met medewerkers van andere Zeeuwse gemeenten vanuit het team Bevolkingszorg van de Veiligheidsregio. Deze extra inzet ging deels ten koste van reguliere werkzaamheden. Niet alleen op het gebied van de Veiligheidsregio hebben wij extra inzet gepleegd, ook voor de uitvoering van de TOZO, de handhaving, communicatie en dienstverlening hebben wij nieuwe en extra werkzaamheden verricht. Medewerkers werkten grotendeels thuis, tenzij het voor de dienstverlening noodzakelijk was om op kantoor te werken. Daarvoor hebben wij de ict-infrastructuur een extra impuls gegeven om het thuiswerken op grote schaal mogelijk te maken.
Niet alle medewerkers binnen de gemeente konden hun reguliere werkzaamheden uitvoeren, omdat bepaalde taken tijdelijk tijdens de lockdown niet uitgevoerd konden worden. Deze groep medewerkers heeft zich ingezet voor andere werkzaamheden. In plaats van zwemles geven, werden de zwembaden schoongemaakt. Medewerkers hebben onder andere zwerfvuil opgehaald, extra ondersteuning geboden bij de milieustraat en ondersteuning geboden bij het digitaliseren van het archief.
Ook had de COVID-19 crisis impact op de financiën. Enerzijds hadden wij minder lasten op het gebied van o.a. representatie, scholing, energie en evenementen. Anderzijds maakten extra kosten voor noodopvang voor kinderen, afvalverwerking, het uitvoeren van de TOZO, een groter beroep op de bijstand en betaalden wij de subsidies en zorgkosten door ter compensatie. Daarnaast hadden we lagere inkomsten door lagere opbrengsten uit eigen bijdragen voor Wmo en het peuteraanbod, lagere opbrengsten van leges en belastingen. Het rijk stelde diverse compensatieregelingen beschikbaar.

Over COVID-19 2020 namen we over 2020 ongeveer 25 besluiten. Dit betrof onder andere:
- Meerdere keren uitstel van betaling;
- Vergoeding meerkosten Wmo/Jeugd;
- Marktgelden;
- Doorbetaling subsidies;
- Instellen cultuurfonds;
- Ondersteuning buurt- en dorpshuizen;
- Ondersteuning jeugd- en jongerenorganisaties;
- Noodopvang cruciale beroepen;
- Verlenging opties bedrijventerreinen;
- Openstelling zwembaden;
- Tijdelijk vergroten van terrassen;
- Uitvoering TOZO.

Met een brief van 25 augustus 2020 gaven we de gemeenteraad inzicht in de financiële gevolgen van COVID-19. Ervoor en erna hebben we diverse vragen van raadsleden voor inlichtingen over COVID-19 beantwoord. De onderstaande impactanalyse geeft inzicht in de (financiële) gevolgen voor het jaar 2020.

Uitkomst van de impactanalyse COVID-19

In onderstaand overzicht per programma staat het resultaat van de impactanalyse op deze jaarrekening.

NB. De compensatie voor het Rijk maakt onderdeel uit van dit overzicht. Aandachtspunt bij dit overzicht is dat aan het salaris gekoppelde onderdelen van de organisatie niet zijn verdeeld over de programma's, Deze zijn opgenomen in OVH. Dit betreft het salaris zelf, overuren, reis- en verblijfskosten en scholing.

In het vervolg gaan we per programma in op de impact van COVID-19 op deze jaarrekening.

Programma 0 Bestuur en ondersteuning

De belangrijkste oorzaken van het voordeel op dit programma zijn minder kosten voor representatie (€ -22.000),  scholingskosten en reis- en verblijfskosten (€ - 29.000) voor het gemeentebestuur. Daarnaast is er compensatie van het Rijk voor verkiezingen (€ 86.000). De compensatie van het Rijk voor de verkiezingen is ten gunste van het rekeningresultaat gebracht. Dit omdat de kosten voornamelijk in 2021 worden gemaakt. Bij de Decembercirculaire 2020 Gemeentefonds is voor 2021 nogmaals een compensatie (€ 75.000) door het Rijk beschikbaar gesteld. Dit is nagenoeg voldoende om de extra kosten te dekken voor de verkiezingen in maart 2021.

Programma 1 Veiligheid

De inzet van de Buitengewoon opsporingsambtenaren (BOA's) maakt onderdeel uit van OVH. Hier is er compensatie van het Rijk (€ 46.000) verantwoord voor lagere opbrengst evenementen en precario. In werkelijkheid hebben we een lager nadeel op de leges.

Programma 2 Verkeer, vervoer en waterstaat

In dit programma zijn naast extra inzet van medewerkers die onderdeel uitmaken van OVH geen COVID-19 gevolgen gemeld/geïnventariseerd.

Programma 3 Economie

Bij dit programma zijn er minder inkomsten voor marktgelden (€ - 20.000)  en voor toeristenbelasting € -58.000). Het onderdeel toeristenbelasting is deels (€ 46.000) gecompenseerd door het Rijk.

Programma 4 Onderwijs

Scholen en kinderopvanginstelling moesten tot twee maal toe de deuren sluiten en mochten enkel nog noodopvang aanbieden aan kwetsbare kinderen en kinderen waarvan de ouders een cruciaal beroep vervullen. De extra kosten hiervan zijn € 41.000. Van het Rijk kregen wij compensatie voor noodopvang kinderen ouders met cruciaal beroep (€ 64.000) en voor eigen bijdragen ouders Peuters/SMI/VVE (€ 27.000).
Mede door de sluiting van de scholen zijn ook de kosten van het leerlingenvervoer lager voor een bedrag van € 334.000.

Programma 5 Sport, cultuur en onderwijs

De hogere lasten in dit programma worden vooral veroorzaakt door de toekenning van de aanvragen culturele instellingen (€ 296.000) en het overhevelen van het restant cultuurfonds (€ 71.000) naar 2021. Daarnaast betreft het kosten voor preventie in verband met legionella bij de sportaccommodaties (€ 37.000).

De oorzaak van de lagere lasten is:
- Doorschuiven van enkele subsidies van evenementen die niet doorgingen naar 2021/2022
 (€ - 46.000).
- Minder energie-/materiaalkosten in met name gymlokalen (€ - 81.000)
- Minder kosten Vliegende Vaart en zwembaden wegens tijdelijke sluiting (€ - 100.000)
- Minder kosten voor cultuurpresentatie (kunstwerk, evenementen, nota kunst en cultuur)
 (€ - 68.000)

De hogere baten betreffen compensatie van het Rijk (€ 57.000)voor lagere opbrengsten sportaccommodaties en middelen voor de ondersteuning van de culturele sector (€ 367.000). Met deze laatste middelen is het cultuurfonds gevormd.

De lagere opbrengsten sportaccommodaties Vliegende Vaart en zwembaden door tijdelijke sluiting zijn de belangrijkste oorzaak van de lagere baten (€ - 303.000). Daarnaast zijn er lagere baten voor ondersteuning evenementen (€ -20.000) en kermissen (€ - 32.000).

Programma 6 Sociaal domein

De hogere lasten bij dit programma betreffen de doorbetaling van de SW compensatie aan Dethon (€ 690.000) ten behoeve van de oude WSW. Daarnaast betreft het 80% van het compensatiebedrag meerkosten Wmo en Jeugd (€ 180.000) aan de Inkooporganisatie Jeugdhulp Zeeland, Deze organisatie voert de compenserende werkzaamheden in Zeeland uit. Tevens betreft het de toegekende bedragen aan buurt- en dorpshuizen, van € 15.000.

Het minder uitvoeren van inspecties bij kinderopvang en jeugdvoorzieningen door de GGD (€ -64.000), de minder geleverde extra dienstverlening van de GGD (€ - 41.000) en de lagere bijdrage CVV voor Wmo/jeugd (€ - 78.000) zijn voor een groot deel de oorzaak van de lagere lasten. Daarnaast zijn er minder reguliere kosten voor de BBZ (€ -77.000), omdat de TOZO hiervoor in de plaats is gekomen. Tenslotte zijn er lagere lasten armoedebestrijding (€ - 49.000) in verband met minder kosten Stichting Leergeld en Jeugdfonds Sport en Cultuur Zeeland.

Alle hogere baten worden van het Rijk ontvangen als compensatie. Het betreft:
- Compensatie Rijk vervallen eigen bijdragen Wmo   €   40.000
- Compensatie Rijk Meerkosten Jeugd/Wmo   € 225.000
- Compensatie Rijk Quarantaine   €   11.000*
- Compensatie Rijk Vrijwilligersorganisatie jeugd   €   20.000
- Compensatie Rijk Wsw   € 690.000
- Compensatie Rijk Buurt- en dorpshuizen   €   47.000
- Compensatie Rijk Re-integratie   €   96.000*
- Compensatie Rijk Schulphulpverlening/bijzondere bijstand   €   62.000*

De met een * Aangemerkte compensaties € totaal 169.000) zijn ontvangen bij de Decembercirculaire 2020 Gemeentefonds en worden daardoor overgeheveld naar 2021 om meer benodigde inzet te kunnen doen. De overheveling gebeurt daadwerkelijk bij (Algemene Dekkingsmiddelen) ADM

De lagere baten worden veroorzaakt door het niet kunnen innen van eigen bijdragen Wmo (€ - 41.000) in de eerste maanden van COVID-19 in 2020.

In dit programma zijn ook de kosten en compensatie van de TOZO een onderwerp.
Voor de TOZO zijn in 2020 kosten gemaakt. Voor de vergoeding van de kosten heeft het Rijk voorschotten verstrekt. Deze voorschotten bestaan zowel uit uitkeringen als uit uitvoeringskosten. Over de TOZO moet de gemeente verantwoording afleggen via de SISA (Single Information, Single audit) bij de jaarrekening 2020.
In de jaarrekening is zowel aan baten als aan de lasten € 4.300.000 opgenomen voor TOZO.
De gemeente krijgt voor de uitvoering van de TOZO de volgende uitvoeringskosten: 1.169 x € 450 (besluit op een aanvraag levensonderhoud) en 41 x € 800 (besluit op een aanvraag kapitaal) = € 559.000. De werkzaamheden voor de TOZO zijn uitgevoerd door een combinatie van eigen personeel en de medewerkers van het Werkservicepunt. Een deel van de vergoeding hevelen wij bij de bestemming van het rekeningsaldo over naar 2021 voor de controle achteraf.

Programma 7 Volksgezondheid en milieu

Tijdens COVID-19 werd het drukker op de milieustraten. Dit veroorzaakt € 135.000 aan extra kosten voor de activiteiten op de milieustraat. Daarnaast zijn de stortkosten met € 505.000 opgelopen. De compensatie die het Rijk hiervoor heeft gereserveerd is nog niet verdeeld over de gemeenten. In 2020 zijn deze extra lasten dus een kostenpost voor de gemeente. Geheel of gedeeltelijke compensatie vindt plaats in 2021.

Programma 8 Volkshuisvesting, ruimtelijke ordening en stedelijke vernieuwing

In dit programma zijn naast extra inzet van medewerkers die onderdeel uitmaken van OVH geen COVID-19 gevolgen gemeld/geïnventariseerd.

Overhead (OVH) (hier vooral organisatiekosten)

De belangrijkste hogere lasten in dit onderdeel (€635.000) betreffen uren eigen medewerkers besteed aan COVID-19. Tegenover deze hogere lasten staan lagere lasten op eigen medewerkers van hetzelfde bedrag omdat ze geen andere reguliere werkzaamheden hebben kunnen doen. Dit omdat deze er niet waren i.v.m.Covid-2019  of de noodzaak om COVID-19 voor te laten gaan. Ook zijn er door de eigen medewerkers overuren ( € 59.000) gemaakt voor COVID-19 die van invloed zijn op de hogere lasten. Daarnaast zijn er diverse organisatorische en beveiligingskosten gemaakt voor COVID-19 voor in totaal € 165.000.

De hogere lasten voor de reguliere uren eigen medewerkers besteedt aan COVID-19 leiden niet tot hogere lasten voor de gemeente.  De gemeente betaalt de salarissen voor deze uren al. Wel hebben medewerkers hun reguliere werk niet kunnen doen door COVID-19. Bij de lagere lasten compenseren wij de € 635.000 aan kosten, zodat de reguliere ureninzet van de medewerkers budgettair neutraal blijft. Daarnaast zijn er minder lasten voor overige personeelsaangelegenheden van € - 267.000. Het betreft vooral minder scholing (€ - 133.000), reis- en verblijfskosten € - 69.000), kantinebenodigdheden (€ -33.000) en inhuur balie € -  31.000.

De hogere baten betreft compensatie van het Rijk voor toezicht en handhaving (€ 152.000)> Daarnaast betreft het terugontvangen kosten overuren (€ 18.000) van de crisisorganisatie COVID-19 in Zeeland, waarin diverse medewerkers van onze gemeente deelnamen.

Algemene dekkingsmiddelen (ALG DEKK)

De hogere lasten op dit onderdeel betreft de storting in de voorziening dubieuze debiteuren (€ 115.000) voor verwachte oninbaarheid door COVID-2019 van belasting- en overige debiteuren.

De hogere baten komen door de compensatie van het Rijk voor gemiste parkeeropbrengsten (€ 134.000).

De compensatie van de gemiste parkeeropbrengsten dekt de lagere baten maar voor een deel. De lagere baten door minder parkeeropbrengsten zijn € - 182.000. Het restant van de lagere baten betreft de overheveling naar 2021 van compensatie van het Rijk bij de Decembercirculaire 2020 Gemeentefonds voor een totaal bedrag van € 169.000. Dit betreft vooral het sociaal domein.

Tot slot van deze impactanalyse verwijzen wij voor de in deze jaarrekening opgenomen risico's van COVID-19 naar de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing.

Totaaloverzicht corona-compensatie Rijk

Onderstaand geven wij nog een totaaloverzicht van de corona-compensatie van het Rijk via het gemeentefonds in 2020.

Naast deze compensatie was er nog compensatie aan onze gemeente via het ministerie van VWS (€ 57.000) voor gemiste opbrengsten sportaccommodaties. Deze compensatie is opgenomen in de impactanalyse.

Tenslotte heeft het Rijk bij de Septembercirculaire 2020 Gemeentefonds de opschalingskorting (€ 218.000) voor 2020 geschrapt. Dit bedrag is ten gunste gebracht van het voorlopig begrotingsresultaat, en zit nu in het rekeningresultaat 2020.